Οι βόρειες - δυτικές ακτές της Κρήτης, εκτείνονται απο την
Άκρα Σίδερο βόρειο όριο τους έως την Άκρα Πλακό νότιο όριο
τους, επί περίπου 11 μίλια και περικλείονται στο σύνολο τους
στον ευρύ όρμο Γραντές
Ο κόλπος Γραντές, μεγίστου ανοίγματος 7 μιλίων στην
είσοδο του, μέσης εισχώρησης δύο μιλίων και ανατολικού
προσανατολισμόύ, σχηματίζεται στη βόρεια πλευρά των
ανατολικών ακτών της Κρήτης έχει δε ως βόρειο όριο του
την Άκρα Σίδερο και ώς νότιο την Άκρα Πλάκα ή Πλακό.
Τα παράλια του κόλπου εναλλάσονται απο βραχώδη και
απότομα, έως αμμώδη με μεγάλες παραλίες και αρκετούς
ορμίσκους. Είναι κατα το πλείστον ακατοίκητα, με εξαίρεση
την μικρή κωμόπολη του Παλαίκαστρου που βρίσκεται σε
απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων απο τις ακτές, καθώς και
μερικές παραλίες με υποτυπώδη τουριστική υποδομή, όπως
αυτες του Μαριδάτη του Κουρεμένου της Χιόνας και του Βάι.
Ο ανατολικός προσανατολισμός του κόλπου Γραντές, τον
καθιστά σχετικά ασφαλές καταφύγιο προς αποφυγή των
ισχυρών δυτικών έως βόρειων ανέμων, που συχνά πνέουν με
μεγάλη ένταση στην περιοχη.
Ασφαλέστερα σημεία προς αγκυροβολία, με νότιους έως βόρειους
ανέμους στην κεντρική και νότια πλευρά το υ κόλπου Γραντές, είναι το
αλιευτικό καταφύγιο του Παλαίκαστρου στη βόρεια πλευρά του
Όρμίσκου Κουρεμένος, τα βόρεια παράλια του Ορμίσκου Τέντα
και ο Ορμίσκος Σκαριά, ενώ στη βόρεια πλευρά του κόλπου
Γραντές ασφαλή καταφύγια με νοτιοανατολικούς έως βόρειους ανέμους,
είναι ο Ορμίσκος Δασκαλειά και ο Ορμίσκος Αγίου Ισιδώρου.
Βόρειο όριο των ανατολικών ακτών της Κρήτης και του κόλπου
Γραντές, αποτελεί η βραχώδης Άκρα Σίδερο, ή Σιδεριώνα,
όπως αποκαλείται απο τους κατοίκους της περιοχής.
Αμέσως ανατολικά της Άκρας Σίδερο, σχηματίζονται οι Ύφαλοι Σεντώνα,
οι οποίοι εκτείνονται επι περίπου 3/10 του μιλίου προς νότο, καλύπτοντας τις
ακτές μέχρι 1/10 του μιλίου ανοικτά τους και μέχρι το βόρειο όριο του
Ορμίσκου Άγιος Ισίδωρος.
Σε απόσταση περίπου 5/10 του μιλίου ανατολικά της Άκρας Σίδερο
σχηματίζεται ο ευρύς και βραχώδης Σκόπελος Σίδερος ή Σμίνερα,
ο οποίος καλύπτει μία έκταση περίπου 15002 μέτρων, με βράχους πάνω
και κάτω απο την επιφάνεια της θάλασσας.
Λίγο ανατολικότερα του Σκόπελου Σίδερο, σε απόσταση περίπου ενός
μιλίου σχηματίζονται ακόμα δύο Ύφαλοι, με βάθη μικρότερα των 10 μέτρων.
Ορμίσκος Αγίου Ισιδώρου
(Άνοιγμα 1,5/10 του μιλίου - Είσδυση 1.5/10 του μιλίου - Προσανατολ. ΑΒΑ)
Σε απόσταση περίπου 3/10 του μιλίου νότια της Άκρας Σίδερος σχηματίζεται ο Ορμίσκος Άγιος Ισίδωρος, ανοίγματος 1/10 του μιλίου και ανατολικού προσανατολισμού, ο οποίος χωρίζεται σε δύο μικρότερα μέρη, βόρειο και νότιο, απο βραχώδη έξαρση περι το κέντρο του.
Το βόρειο τμήμα εισδύει προς βορειοδυτικά για 1,5/10 του μιλίου και το νότιο προς νοτιοδυτικά για 1,5/10 του μιλίου.
Καί τα δύο τμήματα του ορμίσκου, αποτελούν καλό καταφύγιο με νότιους έως βόρειους ανέμους, ενώ προσβάλλονται με βόρειους-βορειοανατολικούς, έως νότιους νοτιοανατολικούς.
Η περιοχή αναγνωρίζεται εύκολα απο την εκκλησία του Αγίου Ισίδωρου, που βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά του ομώνυμου Ορμίσκου και μαζί με τον Φάρο της Άκρας Σίδερος, είναι τα μοναδικά κτίσματα στην περιοχή, όπως φαίνεται απο ανατολικά.
Η ευρύτερη περιοχή της Άκρας Σίδερο ελέγχεται απο τη Ναυτική βάση Υποβρυχίων του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού στο Κυριαμάδι. Η πρόσβαση στην περιοχή επιτρέπεται μόνο κατα την ημέρα της εορτής του Αγίου, στις 4 Φεβρουαρίου.
Ορμίσκος Εληά
(Άνοιγμα 2/10 του μιλίου - Είσδυση 1,8/10 του μιλίου - Προσανατολ. Α)
Το νότιο όριο του Ορμίσκου Αγίου Ισιδώρου, αποτελεί το βόρειο όριο του Ορμίσκου Εληά, ανατολικού προσανατολισμού και ανοίγματος λίγο μεγαλύτερου των 2/10 του μιλίου.
Περίπου 4/10 του μιλίου ανατολικά του παραπάνω Ορμίσκου σχηματιζεται ο επικίνδυνος βράχος Κορές ή Καράβι ή Ναυάγιο, ο οποίος περικλείεται απο βραχώδη αβαθή σε απόσταση 1/10 του μιλίου ανοικτά του.
Ορμίσκος Δασκαλειά
(Άνοιγμα 8/10 του μιλίου - Είσδυση 4/10 του μιλίου - Προσανατ. ΑΝΑ)
Αμέσως νότια του Ορμίσκου Εληά, σχηματίζεται ο ανοικτός προς νοτιοανατολικά Ορμίσκος Δασκαλειά, με βραχώδης ακτές και βαθειά νερά στο εσωτερικό του.
Σε απόσταση 2/10 του μιλίου ανατολικά του νοτίου ορίου του Ορμίσκου βρίσκεται η βραχονησίδα Δασκαλειά η οποία περιβάλεται απο βραχώδη αβαθή.
Ο Ορμίσκος προσφέρεται προς αποφυγή των νοτιοδυτικών έως βόρειων ανέμων.
Απο το νότιο όριο του Ορμίσκου Δακσαλειά, οι ακτές, βραχώδης,
απόκρημνες και με μικροκολπώσεις, εκτείνονται επι 4/10 του
μιλίου προς νότια-νοτιοανατολικά και κατόπιν κάμπτονται προς
νότιοδυτικα επι άλλα 4/10 του μιλίου, μέχρι σημείο της ακτής που
αποτελεί το βόρειο όριο του Ορμίσκου Έλιγκα.
Ορμίσκος Έλιγκα
(Άνοιγμα 9/10 του μιλίου - Είσδυση 4/10 του μιλίου - Προσανατολ. ΝΑ)
Απο το νότιο όριο του Ορμίσκου Δασκαλειά, οι ακτές εκτείνονται προς νότια για περίπου 4/10του μιλίου, μέχρι το βόρειο όριο του Ορμίσκου Έλιγκας.
Μια μικρή Χερσόνησος, πλάτους 2/10 του μιλίου η οποία εκτείνεται για περίπου 3/10 του μιλίου με κατεύθυνση απο βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά, χωρίζει το μικρό Ορμίσκο σε βόρειο και νότιο.
Ο βόρειος Ορμίσκος έχει ανατολικό-νοτιοανατολικό προσανατολισμό και ο νότιος, νότιο-νοτιοανατολικό. Καί οι δύο Ορμίσκοι προσφέρουν κάλυψη σε ανέμους νότιους έως βόρειους.
Σε απόσταση περίπου δύο μιλίων ανατολικά του νοτίου
ορίου Ορμίσκου Έλιγκας, βρίσκεται το βόρειο όριο της
Βραχώδους Νησίδας Ελάσα.
Απο το νότιο όριο του Ορμίσκου Έλιγκας, οι ακτές, βράχώδης
και αλίμενες εκτείνονται προς νοτιοδυτικά επι 6/10 του μιλίου,
μέχρι την Άκρα Κοτσολιός
Όρμος Ερημούπολης
(Άνοιγμα 3,6 μίλια - Είσδυση 1,1 μίλια - Προσανατολ. ΑΝΑ)
Η Άκρα Κοτσολιός, η οποία σχηματίζεται περίπου 6/10 του μιλίου νότια του νοτίου ορίου του Όρμου Έλιγκας, αποτελεί το βόρειο όριο του ανοικτού προς ανατολικά-νοτιοανατολικά Ορμίσκου Ερημούπολης.
Νότιο όριο του παραπάνω κόλπου, αποτελεί η Άκρα Τέντα, που σχηματίζεται περίπου 3,6 μίλια σχεδόν νότια της Άκρας Κοτσολιός.
Μικρότεροι κολπίσκοι και παραλίες σχηματίζονται στην ακτογραμμή του Ορμίσκου, με σπουδαιότερους τον κολπίσκο της Ερημούπολης, με τα ερείπια της αρχαίας Ιτάνου στη μικρή Χερσόνησο που οριοθετεί το νότιο όριο του και λίγο νοτιότερα τον κολπίσκο του Βάι με την ομώνυμη παραλία.
Βράχοι πάνω και κάτω απο την επιφάνεια της θάλασσας καλύπτουν τις ακτές του Όρμου Ερημούπολης, με σπουδαιότερους τους Περιστερόβραχους, μεσα στον κολπίσκο του Βάι και τον βράχο Μαύρο Βράχο, λίγο βορειότερα.
Ό Ορμίσκος Ερημούπολης αποτελεί ασφαλές αγκυροβόλιο προς αποφυγή των βόρειων και βορειοδυτικών ανέμων, οι οποίοι πνέουν με σφοδρότητα στην περιοχή, ειδικά κατα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ορμίσκος Μαριδάτη
(Άνοιγμα 2/10 του μιλίου - Είσδυση 1,2/10 του μιλίου - Προσανατολ. ΝΑ)
Αμέσως βόρεια της Άκρας Τέντα, στα νότια όρια του Όρμου Ερημούπολης, σχηματίζεται ο ανοικτός προς νοτιοανατολικά Ορμίσκος Μαριδάτη, με την ομώνυμη παραλία στο μυχό του.
Ορμίσκος Κουρεμένου
(Άνοιγμα 9/10 του μιλίου - Είσδυση 4/10 του μιλίου - Προσανατ. Β.Α.)
Η Άκρα Τέντα, αποτελεί το βόρειο Άκρο του ανοικτού προς βορειοανατολικά Ορμίσκου Κουρεμένου, το νότιο όριο του οποίου βρίσκεται στην Άκρα Καστρί, που σχηματίζεται 9/10 του μιλίου νοτιότερα.
Ο Ορμίσκος Κουρεμένου, τα παράλια του οποίου είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους αμμώδη, αποτελεί καλό καταφύγιο προς αποφυγή των νοτιοδυτικών έως βορειοδυτικών ανέμων.
Στη βόρεια πλευρά του μυχού του όρμου, βρίσκεται το Αλιευτικό Καταφύγιο Κουρεμένου.
Στην 'Aκρα του λιμενοβραχίονα, λειτουργεί
Φανός λιμένος με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
Σχήμα 6 του Φ.Ε.Α.
Χαρακτηριστικά: Τετραγωνικό θυλάκιο με σιδηρόπλεκτο οβελό,
εξώστη και πρασινη οριζόντια λουρίδα.
Στίγμα: Β. 35ο 13΄ 0'' - Α. 26ο 16΄ 3''
Περίοδος: Αναλάμπων Πράσ . 3'' --- 0,3'' + 2,7'' = 3''
Ύψος: 8 μέτρα
Φωτοβολία: 3 μίλια
Περί το νότιο όριο του κόλπου Γκραντές και σε απόσταση περίπου 6/10
του μιλίου απο την ακτή, βρίσκονται τα νησιά Γκραντές, τρία στον αριθμό.
Το μεγαλύτερο απο τα τρία ν νησιά, είναι νη νησίδα Γκραντές.
Το μικρότερο, νότια της Γκραντές, είναι η Βραχονησίδα
Πρασονήσι ή Σαβουρα, και το τρίτο, βόρειοανατολικά της Γκραντές,
είναι ο Βράχος Παξιμάδι.
Ορμίσκος Σκαριά
(Άνοιγμα 1,75 μίλια - Είσδυση 7,5/10 του μιλίου - Προσανατ. ΒΒΑ)
Ο Ορμίσκος Σκαριά, είναι ο νοτιότερος του κόλπου Γκραντές και σχηματίζεται ανάμεσα στην Άκρα Πλάκα, νότιο όριο του κόλπου Γκραντές και στην Άκρα Καστρί.
Ο μυχός του όρμου. είναι αμμώδης κατά το βόρειο μέρος του και βραχώδης με μικρές παραλίες στο νότιο. Αμέσως νότια της Άκρας Καστρί, σχηματίζεται η παραλία της Χιόνας.
Αν και με βορειοανατολικό προσανατολισμό, ο Ορμίσκος Σκαριά παρέχει προστασία απο βόρειους ανέμους τους οποίους περιορίζουν σημαντικά τα νησιά Γκραντές.
Η βραχώδης Άκρα Πλακό ή Πλάκα, αποτελεί το νότιο όριο
του κόλπου Γκραντές, αλλα και το βορειοανατολικό όριο της
Χερσονήσου Πλακό, βόρεια της οποίας σχηματίζεται ο
παραπάνω κόλπος.
Επί της Άκρας Πλάκα λειτουργεί Φάρος
ακτοπλοΐας με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
Σχήμα 7 του Φ.Ε.Α.
Χαρακτηριστικά: Σιδηρόπλεκτος Οβελός
Στίγμα: Β. 35ο 11' 9'' - Α. 26ο 19' 1''
Περίοδος: Αναλάμπων Λευκ. 12'' --- 0,5'' + 2,5'' + 0,5'' + 8,5'' = 12''
Ύψος: 22 μέτρα
Φωτοβολία: 10 μίλια
Πηγές
Πλοηγός Ελληνικών Ακτών
Φαροδείκτης Ελληνικών Ακτών
Ελλάς, Θαλασσινός Οδηγός - Ν. Ηλίας