Κατασκευή 1880 - Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων
Τύπος Κυλινδρικός πύργος με φαροικία
Εστιακό ύψος 360 μέτρα
Ύψος πύργου 14 μέτρα
Ο φάρος της Γαύδου, κατασκευάστηκε το 1880 από τη Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων, στη νότια πλευρά του νησιού και σε υψόμετρο 360 μέτρων.
Λειτούργησε με φυτίλι και πετρέλαιο, ήταν περιστροφικός και η φωτοβολία του έφτανε τα 42 μίλια, γεγονός που τον καθιστούσε δεύτερο σε φωτοβολία, μετά από τον φάρο της Γής του Πυρός.
Η ανάγκη της κατασκευής ενός τόσο ισχυρού φάρου, προέκυψε από την αποπεράτωση της διάνοιξης της διώρυγας του Σουέζ (1858), που είχε ως αποτέλεσμα την ένωση της δυτικής Ευρώπης με την Ασία, μέσω μίας νέας ρότας, που περνούσε νότια της Κρήτης.
Το αδύναμο σημείο του Φάρου, ήταν η ίδια η επιλογή της θέσης του, αφού οι συχνές καιρικές διαταραχές στην ατμόσφαιρα ευνοούν τη δημιουργία νεφών, που επικάθονται στην κορυφή του υψώματος και απέκρυπταν το φως του. Το φαινόμενο παρατηρείται και από τον Λυκούδη, σε φαροδείκτη του 1936.
Κατά την περίοδο λειτουργίας του που κράτησε πάνω από 50 χρόνια, απασχολούσε περίπου 10 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων, ενώ για τις ανάγκες των εργαζομένων δημιουργήθηκε κοντά στον φάρο ο μικρός οικισμος Άμπελος. Ήταν τότε, που η περιοχή απέκτησε το τοπωνύμιο Φανάρι.
Το 1913, με την ένωση της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα, ο φάρος περιήλθε στη δικαιοδοσία του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου. Αρχιτεκτονικά, έχει πολλές ομοιότητες με τους φάρους της Ψαρομύτας στον Κορινθιακό, του Καστελόριζου και της Καλόλιμνου, αλλά και αρκετών άλλων στις Ελληνικές ακτές, με κύριο χαρακτηριστικό τους το κυλινδρικό σχήμα του πύργου, στο μέσο των οικιών των φαροφυλάκων.
Κατά την περίοδο του Β΄Π.Π. οι Γερμανοί τον βομβάρδισαν και καταστράφηκε ολοσχερώς, ενώ τα υλικά του λεηλατήθηκαν και ξαναχρησιμοποιήθηκαν από τους κατοίκους του νησιού.
Ο Φάρος της Γαύδου, πρίν την ανακαίνιση του
(https://www.greekislands.com)
Το 2002 ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης του φάρου που πλέον ολοκληρώθηκαν χωρίς την τοποθέτηση φανού, αλλά με μόνιμη έκθεση στοιχείων για την ιστορία του φάρου της Γαύδου και του Ελληνικού Φαρικού Δικτύου, καθώς επίσης και σχέδια φάρων σε ακουαρέλες του Γήση Παπαγεωργίου, απόστρατου του Πολεμικού Ναυτικού, που πρώτος ασχολήθηκε με τη διάσωση και ανάδειξη των πέτρινων και επιτηρούμενων φάρων της Ελλάδας.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, στο φάρο λειτουργεί καφετέρια.
.jpg)
Χάρτης