Η Γαύδος, χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας κομμουνιστών, κυρίως απο το 1929 με την εφαρμογή του ''Ιδιώνυμου νόμου'' που στόχο του είχε την καταστολή των κομουνιστικών ιδεών, έως το 1941, αλλα και νωρίτερα, το 1925-1926, κατα την δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου.
Κατά το διάστημα αυτό, περισσότεροι απο 500 πολιτικοί κρατούμενοι εξορίστηκαν στο νησί και αναγκάστηκαν να επιβιώσουν κάτω απο άθλιες συνθήκες, χωρίς κτιριακές εγκταστάσεις και με μοναδικό εισόδημα ένα πενιχρό επίδομα που έφτανε στα χέρια τους ψαλιδισμένο απο την αστυνομική αρχή των Σφακίων.
Ο Τσαπώνης, γραμματέας των Αρτεργατών,
εξόριστος της Γαύδου το 1935.
Μοναδική επαφή με τον έξω κόσμο, ήταν η βάρκα που σημειολογικά ονομάστηκε ''Πολιτισμός'' και έφτανε στο νησί μια φορά την εβδομάδα καιρού επιτρέποντος, μεταφέροντας κάποια εφόδια και το μηνιαίο εισόδημα των εξόριστων.
Εφημερίδα Νέος Ριζοσπάστης 30/5/1933
Καταλύτης στην οργάνωση της καθημερινής ζωής για τους εξόριστους υπήρξε η δημιουργία της Ομάδας Συμβίωσης Πολιτικών Εξορίστων (ΟΣΠΕ) που οργανώθηκε ταυτόχρονα σε όλους τους τόπους εξορίας και βοήθησε αποτελεσματικά στην ομαδοποίηση τους και στην εύρυθμη λειτουργία της κοινότητας.
Οι κρατούμενοι ολοκλήρωσαν το 1933 ένα κοινόβιο στην περιοχή του Σαρακήνικου, ενοικίασαν γή που καλιέργησαν και έφτιαξαν δικά τους νομίσματα για τη διευκόλυνση των συναλλαγών τους, ενώ έχτισαν δικό τους χειρόμυλο και φούρνο.
Τάκης Φίτσος. Δημοσιογράφος του λαϊκού κινήματος και μέντορας
του Βελουχιώτη, με τον οποίο βρέθηκαν μαζί εξόριστοι στη Γαύδο,
κατά την περίοδο 1931-1933.
Αποκτούν το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης στο νησί, κάνουν μαθήματα γραφής και ανάγνωσης στους αναλφάβητους εξόριστους και οργανώνουν εκδηλώσεις ενίσχυσης του πολιτικού φρονήματος των κρατουμένων.
Νέος Ριζοσπάστης 15/11/1932
Απο το 1936, έτος επιβολής της Δικτατορίας Μεταξά, μέχρι την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, οι εξόριστοι στη Γαύδο πολαπλασιάζονται σε βαθμό που κατά κάποιες πηγές ξεπερνούν τους μόνιμους κατοίκους.
Το 1940, λίγο πριν την έναρξη του Ελληνοιταλικού πολέμου, μεταφέρθηκαν στην Γαύδο, ο Μάρκος Βαφειάδης και έξι συναγωνιστές του για πειθαρχικά παραπτώματα.
Τον Μάιο του 1941, μετά την ήττα της Ελλάδας απο τους Γερμανούς και τη διάλυση του κρατικού μηχανισμού, ο Μ. Βαφειάδης και έξι ακόμα συντρόφοι του, οι Μήτσος Βλαντάς, Πολύδ. Δανιηλίδης, Β. Δούκας, Μιχ. Κλεάνης, Μιχ. Λαθούλης, και Λεων. Στρίγκος, απέδρασαν απο τη Γαύδο με βάρκα και περνώντας απο την Κρήτη στην Ελλάδα, οργανώθηκαν σε αντάρτικα τάγματα.
Το χρονικό της απόδρασης περιγράφεται από τον Μ. Βλαντά εδώ.
Λεωνίδας Στρίγγος. Μεταφέρθηκε στην Γαύδο Μάρκος Βαφειάδης
μαζί με τον Βαφειάδη το 1940 και δραπέτευσε
λίγους μήνες αργότερα.