Στη σημερινή θέση του οικισμού Αρχάνες, τοποθετείται η αρχαία πόλη Αχάρνα, το όνομα της οποίας αναφέρεται πρώτη φορά σε επιγραφή του 5ου αιώνα που βρέθηκε στο Άργος και αφορούσε συνθήκη μεταξύ Αχαρναίων και Τυλισσίων.
Η ονομασία του οικισμού κατα τη μινωική περίοδο, δεν έχει ακόμα ταυτιστεί.
Η ρίζα του ονόματος αποδίδεται στον Αρχό ή Άρχο, προφανώς τοπικό ήρωα στον οποίο η πόλη της Αχάρνα είχε αφιερώσει Τέμενος.
Η Αχάρνα δεν έκοψε ποτέ δικά της νομίσματα, γεγονός που μαρτυρά και τη συνεχή υποτέλεια της στην γειτονική Κνωσό, ενώ ο Athur Evans μάλλον λανθασμένα οδηγήθηκε στο συμπέρασμα οτι ο χώρος κατα τη μινωική περίοδο χρησιμοποιήθηκε ως θερινό ανάκτορο της Κνωσού.
Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης του χώρου αφορούν μερικά λίθινα εργαλεία που ανάγονται στη νεολιθική περίοδο και χρονολογούνται απο την 5η - 4η χιλιετία π. Χ. Αρχιτεκτονικά λείψανα της προανακτορικής περιόδου, (3000 - 1900 π.Χ.) εντοπίστηκαν σε κοντινή απόσταση απο το ανακτορικό συγκρότημα που πρώτος υπέδειξε στις αρχές του 20ου αι. ο Ξανθουδίδης και ανέσκαψε ο Arthur Evans το 1922, τα οποία μαρτυρούν την ύπαρξη πρωτομινωικού οικισμού.
Το ανακτορικό συγκρότημα χωρίζεται σε δύο περιόδους, (παλαιοανακτορική 1900-1700 π.Χ. και νεοανακτορική 1700-1450 πΧ.) με σπουδαιότερη την τελευταία, οπου παρατηρείται ανάπτυξη τόσο του οικισμού όσο και μεμονωμένων οικιών ή έπαυλων, όπως στο Βαθύπετρο, στο Καρνάρι, στην Ξερή Καρά και αλλού, ενώ το ίδιο το ανακτορικό συγκρότημα έχει χαρακτηριστεί εφάμιλο των Μαλίων ή της Ζάκρου.
Η αρχαία πόλη συνεχίζει να κατοικείται και κατα τους ιστορικούς χρόνους, ενώ κατα την κλασική περίοδο αναφέτεται πρώτη φορά με το όνομα Αχαρνα.
Χάρτης