Εγκαταλελειμένος οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Πηγαϊδακίων, τα ερείπια του οποίου βρίσκονται σε μικρή απόσταση νότια της Μονής Οδηγητρίας.
Χρονολογικά, ο οικισμός τοποθετείται τουλάχιστον στην Β' Βυζαντινή περίοδο, κυρίως απο τον ερειπωμένο ναό της Παναγίας Γοργοεπήκοου, που χρονολογείται απο τα μέσα περίπου του 13ου αιώνα, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε απο τον Γεώργιο Μουσούρο.
Άλλος ναός, αυτός της Αγίας Σοφίας, χρονολογείται γύρω στα μέσα του 15ου αιώνα.
Στις Ενετικές απογραφές ο οικισμός αναφέρεται με το διακριτικό della Marina για να ξεχωρίζει απο το Monoghoro De Galea, του μικρού οικισμού που βρίσκεται νότια της Γαλιάς.
Ενετικές Απογραφές
1577 ''Monoghoro della Marina'' (Fr. Barrozi)
1583 207 κάτ. ''Monoghoro della Marina (P. Castrofylaka)
1630 ''Monoghoro della Marina (Bassilicata)
Κατα την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το χωριό κατοικήθηκε απο Χριστιανούς και Μουσουλμάνους κάτοικους και αποτέλεσε μούλκι του Αχμέτ Μπέη, ενώ κατά την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας ο οικισμός κατοικόταν μόνο απο Χριστιανούς.
Οθωμανικές Απογραφές
1650 100 νοικοκυριά & 21 άγαμοι φορολογούμενοι ''Monohoro ve Metoh''
1671 60 χαράτσα ''Monohoro Pano''
1881 52 χριστ. κάτ. ''Γιαλομονόχωρο'' (Δήμος Πλατάνου)
Απογραφή Κρητικής Πολιτείας
1900 52 χριστ. κάτ. ''Μονόχωρο'' (Δήμος Πλατάνου)
Το 1927 ο οικισμός προσαρτήθηκε στη νεοσύστατη κοινότητα Πηγαϊδακίων.
Απο την τελευταία περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο οικισμός άρχισε να εγκαταλείπεται, έτσι που τελευταία φορά αναφέρεται στην απογραφή του 1928, ενώ το 1940 ο οικισμός διαγράφηκε.
Ελληνικές Απογραφές
1920 5 κάτ. ''Γιαλομονόχωρο'' Κοινότητα Πηγαϊδακίων
1928 20 κάτ . ''Γιαλομονόχωρο'' >> >>
Πηγές
Σ. Σπανάκης - Κρήτη Πόλεις και Χωριά