Η Κεντρική Υπέρ των Κρητών Επιτροπή ή Κεντρική Επιτροπή, ιδρύθηκε στην Αθήνα τον Ιούλιο του 1866, μόλις λίγους μήνες μετά το ξέσπασμα της Μεγάλης Κρητικής Επανάστασης του 1866.
Απο τα ιδρυτικά στελέχη και ψυχή της Κεντρικής Υπέρ των Κρητών Επιτροπής, αναδείχθηκε σύντομα ο Μάρκος Ρενιέρης, διαπρεπής δικηγόρος που έφτασε μέχρι το βαθμό του Αρεοπαγίτη και αργότερα διοικητής της Εθνικής Τράπεζας.
Μάρκος Ρενιέρης. ΟΙ γνωριμίες του με Γαριβαλδινούς
κύκλους και φιλελληνικά Κομιτάτα της Ευρώπης βοήθησαν
στην ανάδειξη του Κρητικού ζητήματος σε διεθνές επίπεδο.
Το συμβούλιο της Επιτροπής ήταν επταμελές και απο τα πρώτα του στελέχη ήταν οι Μάρκος Ρενιέρης (μέλος και της «Φιλορθοδόξου Εταιρείας»), Δ. Μαυροκορδάτος, Λ. Μελάς, Ι. Σκαλτσούνης, Χ. Χριστόπουλος, Γ. Σκουζές και Α. Παπαδάκης.
Με μανδύα το φιλανθρωπικό έργο, η εταιρεία είχε ως πραγματικό σκοπό της τη συγκέντρωση πόρων και την αποστολή τους στην Κρήτη για την ενίσχυση του αγώνα. Πολύ σύντομα δημιουργήθηκε στη Σύρο παρακλάδι της Κεντρικής Επιτροπής που οργάνωνε τις αποστολές των εφοδίων και των εθελοντών πολεμιστών στην Κρήτη, με πλοία που έσπαγαν τον Τουρκικό ναυτικό αποκλεισμό.