Ο Στέφανος Τροχαλάκης (Νικολαϊδης) γεννήθηκε στις Αγίες Παρασκιές στις αρχές του 19ου αιώνα, πιθανόν το 1817.
Απο μικρή ηλικία φαίνεται να μετοίκησε στο Ηράκλειο οπου έλαβε και την βασική εκπαίδευση του, ενώ το 1826, σε ηλικία περίπου 10 ετών ήταν αυτόπτης μάρτυρας της απόπειρας σφαγής των χριστιανών απο Βασιβουζούκους του Χάνδακα κατα τη διάρκεια της Αναστάσιμης λειτουργίας στον ναό του μικρού Αγίου Μηνά. Τα γεγονότα αυτά περιγράφονται στις χειρόγραφες σημειώσεις του με γενικό τίτλο ''Σημειώσεις εποχών επιτοπίων...'' και αποτελούν την κύρια πηγή του θρυλούμενου θαύματος του Αγίου Μηνά κατα την ημέρα εκείνη.
Το γεγονός αυτό τον οδήγησε αργότερα στη σύνθεση ακολουθίας που δημοσιεύτηκε το 1836 και έκτοτε ψάλεται στον μικρό Άγιο Μηνά.
Στέφανου Νικολαϊδη ''Παρήλθεν η σκιά του νόμου'' (Άγιος Τίτος)
Παρόλο που δεν απέκτησε ανώτερες σπουδές, ο Στέφανος Νικολαϊδης, Τουρκομαθής, υμνογράφος, αγιογράφος και ψάλτης, απέκτησε ιδιαίτερο κύρος στην κοινωνία του Ηρακλείου και αργότερα σε ολόκληρη την Κρήτη, έτσι που όταν το 1845 φυλακίσθηκε με αφορμή επεισόδια που ξέσπασαν εξαιτίας μιας δολοφονίας χριστιανού απο Τούρκο, οι κάτοικοι του Χάνδακα απέτησαν και πέτυχαν την απελευθέρωση του.
Το 1846 με δική του πρωτοβουλία καθιερώθηκε το πέταγμα του Σταυρού κατα τη γιορτή των Φώτων εντός του λιμένα του Ηρακλείου, αφού μέχρι τότε γινόταν στην περαλία της Τρυπητής.
Το 1858 εκλέχτηκε αντιπρόσωπος της επαρχίας του και το ίδο έτος ορίστηκε ως ένας απο τους πληρεξούσιους που αντιπροσώπευσαν την Κρήτη στην Συνέλευση των Ορθοδόξων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη.
Το 1861 ορίστηκε Έφορος των σχολείων του Ηρακλείου, γεγονός που προκάλεσε τη ρήξη του τόσο με την τοπική Διοίκηση όσο και με την Μητρόπολη, αφού πήρε θέση υπέρ του ρεύματος που δημιουργήθηκε απο διανοούμενους της Κρήτης και αφορούσε τη διάθεση του μισού των εσόδων το Μονών της Κρήτης για το εκσυγχρονισμό της Παιδείας. Για τη στάση του αυτή, του αφαιρέθηκε το 1865 απο τον Ισμαήλ Πασά και ο τίτλος του Δημογέροντα που είχε κερδίσει με εκλογές.
Κατα την επανάσταση του 1866, ο Στέφανος Νικολαϊδης ακολούθησε την επιλογή των περισσότερων διανοούμενων της πόλης, μένοντας απραγής. Εγκλείστηκε στη Μητρόπολη που φρουρήθηκε απο τον Τουρκικό στρατό για τον φόβο του Τούρκικού όχλου, ενώ τον Αύγουστο του ίδιου έτους αναχώρησε ως πρόσφυγας για την ελεύθερη Ελλάδα και τελικά για την Κωνσταντινούπολη επιστρέφοντας μετά το τέλος της Επανάστασης, το 1869.
Στην επανάσταση του 1878 για άλλη μια φορά έμεινε αδρανής, χωρίς πάντως να κατηγορηθεί για τη στάση του,ενώ αντίθετα στην επανάσταση του 1897 κατέφυγε και πάλι στην Ελλάδα, επιστρέφοντας όμως βρήκε το σπίτι του κατεστραμένο και την περιουσία του λεηλατημένη.
Εγκαταστάθηκε σε νέο σπίτι κοντά στον Άγιο Μηνά, οπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, παρακολουθώντας τις αγαπημένες του λειτουργίες και συχνάζοντας στο καφενείο του Ταζέδικου που βρισκόταν στην αρχή της Χάνδακος.
Πέθανε τον Μάιο του 1907 απο δηλητηρίαση σε ηλικία 90 ετών.
Πηγές
Μ. Παρλαμάς - Ιστορικά και βιογραφικά Σημειώματα του Στέφανου Νικολαϊδη