Υψόμ. 0-5 μ.
Νεότερος οικισμός που καταγράφεται πρώτη φορά στην απογραφή του 1881, αναπτυγμένος επι της Χερσονήσου Σέλινο Καστέλι και πιθανόν κοντά στη θεση που βρισκόταν η αρχαία Καλαμύδη που άκμασε την Ελληνορωμαϊκή περίοδο.
Η οικιστική διαδρομή της περιοχής φαίνεται να ξεκινά με τη θεμελίωση του Ενετικού κάστρου γύρω στο 1280 που ονομάστηκε Castel Selino, αντικαθιστώντας την παλαιότερη ονομασία της περιοχής που μέχρι τότε ήταν γνωστή ως Ορεινά ή Ορνά.
Το 1333, κατα την Επανάσταση των Μαργαριτών, το κάστρο καταστράφηκε απο τον Βάρδα Καλέργη, ο οποίος με επιδρομή απο θάλασσα κατέλαβε το φρούριο, αιχμαλώτισε τον Καστελάνο Hermolao Berligno τη σύζυγο και τους γιούς του και κατέσφαξε 11 στρατιώτες. Αμέσως μετά τον τερματισμό της Επανάστασης, το κάστρο επισκευάστηκε και τότε τοποθετείται χρονικά και η δημιουργία του βούργου του.
Το 1539 επιτέθηκε στην περιοχή ο Μπαρμπαρόσα. Το κάστρο καταστράφηκε και πάλι, ενώ η φρουρά του γλίτωσε κρυμένη σε μια στέρνα.
Το Castel Selino σε σκίτσο του Bassilicata (1618)
Το 1653 έφτασαν στην περιοχή οι Οθωμανοι, οι οποίοι προχώρησαν στην καταστροφή του κάστρου και στην ερήμωση του βούργου του. Η περιοχή πάντως δεν ερημώθηκε πλήρως, αφου αποτελούσε την κύρια σκάλα προς Γαύδο. Ισως μάλιστα οι Γαυδιώτες διατήρησαν τον οικιστικό πυρήνα που πολλά χρόνια αργότερα εξελίχτηκε στη συνοικία Γαυδιώτικα.
Η ονομασία άλλωστε του οικσμού φαίνεται να είναι σύγχρονη της περιόδου αυτής και αφορούσε τον σχεδόν ερειπωμένο οικισμό του Ενετικού φρουρίου και του βούργου του.
Κατα την περίοδο της μεγάλης ανάπτυξης της ατμήρους εμπορικής ναυτιλίας στην Ελλάδα, γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή έμποροι, εκμεταλευόμενοι τόσο τη γεωγραφική θέση της Παλαιόχωρας όσο και των προσεγγίσιμων όρμων της ανατολικά και δυτικά της Χερσονήσου Σέλινο Καστέλι, που πρόσφεραν ασφαλές αγκυροβόλιο σε όλους τους καιρούς. Συγκεντρώνοντας τα αγροτικά προϊόντα της περιοχής στους μαγατζέδες τους και αποστέλοντας τα στα Χανιά ή στην Ελλάδα ατμοπλοϊκώς, παρέκαμπταν το πολυήμερο, πολυέξοδο και επικίνδυνο ταξίδι οδικώς μέχρι τα Χανιά.
Το 1867, στη δυτική παραλία του Ακρωτηρίου Σέλινο Καστέλι, προσάραξε με σοβαρές ζημιές και κυνηγημένο απο Τούρκικα πλοία το ατμόπλοιο ''Αρκάδι.'' αφού ο πλοίαρχος Κουρέντης προτίμησε να το προσαράξει και να διασώσει το πλήρωμα και τους πρόσφυγες που μετέφερε.
Σκίτσο του 1869 που απεικονίζει τη μάχη του θρυλικού ατμόπλοιου ''Αρκάδι,''
με το Τουρκικό ''Ιτζεδίν'' τον Αύγουστο του 1867 με φόντο την Παλαιόχωρα.
Το 1894, στα ''Κρητικά'' του Καλομενόπουλου, η Παλαιόχωρα κατοικείται απο 10 Ελληνικές και 15 Τούρκικες οικογένειες.
Κατα τον Ιανουάριο του 1897, στα πλαίσια της γενικότερης αναρχίας και έντασης ανάμεσα σε Κρητικούς και Οθωμανούς, πολλοί Οθωμανοί του Σελίνου συγκεντρώθηκαν στην Παλαιόχωρα οπου οχυρώθηκαν.
Με την παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων και τη σύναψη συμφωνίας με τους οπλαρχηγούς της περιοχής που εξασφάλιζε την ομαλή απομάκρυνση τους, οι Οθωμανοι αποχώρησαν απο το Σέλινο επιβιβαζόμενοι σε πλοία των Μεγάλων Δυνάμεων τον Φεβρουάριο του 1897.
Οθωμανικές Απογραφές
1881 13 χριστ. κάτ. ''Παλαιόχωρα''
15 μουσουλμ. >>
Χάρτης
Πηγές
Χ. Γασπαρης - Η κρητική επανάσταση του 1333
